لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

با ورود تفکر شهرسازی جدید در متن شهرهای گذشته، بسیاری از فضاهای کالبدی نو ظهور پدید آمد که گذشت زمان نتوانسته زمینه ای برای ارتباط و پیوند آن با مخاطبان و ساکنان شهر برقرار نماید. با این حال، برخی از فضاهای نوظهور نیز با وجود تضادهای ساختاری و کالبدی با بافت سنتی، به مرور با زندگی روزمره و ارزش های پایدار مخاطبان خود پیوندی پایدار برقرار نموده اند. این تحقیق به دنبال بررسی تحلیلی فضاهای شهری متناسب با روح زمان بوده تا با تحلیل حضور این الگوها بتوان به درک درستی از اینکه پدیده های نو ظهور چگونه میتوانند در «خوانش مجدد متن» اثر گذار باشند، دست یافت. منظور از خوانش متن، در واقع فهم مخاطب از معنادار بودن فضاهای نگاشته شده در داخل متن است، به گون های که با گذشت زمان، پیوندی خاص با ارزش های پایدار و زندگی روزمره ساکنان و مخاطبان خود برقرار نماید. آنچه از طراحی شهریای که مایه کار خود را «معنا در فضای شهری» قرار میدهد، مورد انتظار است، رسیدن به فرآیندی است که در آن، متنی موجود، مورد تغییر قرار میگیرد، و از این طریق، فضاهای انگاشتی متفاوت، درشهر تولید و به تدریج این فضاها با ساختار اجتماعی و افعال کنش گران خود، پیوندی معنادار برقرار مینماید. مقاله مذکور قصد دارد تا با کاربست نظریه «اصالت پدیداری معنا» که به طور توامان حاصل وحدت «فضای عینی» و «فضای ذهنی» و یا ماهیت و وجود است و با ساختاری تحلیلی و تفسیری به عنوان ابزاری در تحلیل معنی فضای شهری در شهر اسلامی بپردازد تا با ارائه تلقی جدید و الگویی تازه، عوامل و امکانات لازم در تحقق فضای شهری در همه دورهها و همه شهرها را تببین و تفسیر نماید.

شاهنامه فردوسی به عنوان یک اثر ادبی برتر ممکن است در بدایت امر چنین به نظر برسد که تنها یک حماسه ملی است که برای اعتلای زبان پارسی و هویت تاریخی و فرهنگی ایرانیان در برابر نفوذ فرهنگی بیگانگان سروده شده است، اما تامل در داستان های شاهنامه و شخصیت ها و سمبل های آن نشان می دهد که افکار و ایده های انسانی و جهانی فردوسی فراتر از آن است که فقط به حوزه های یک مرز یا یک ملت محدود شود. در این مقاله سعی می شود نشان داده شود فردوسی با استفاده از جهان بینی وسیع اسلامی خود و مقوله هایی همچون: عقل، عشق، عدالت، آفرینش، زندگی، مرگ و غیره که چاشنی حماسه عظیم اوست، و با استفاده از اساطیر و افسانه های کهن ایرانی در پی آن است تا پیام جهانی خاصی را به مخاطبین خود اعلام نماید و از این رواست که این اثر بزرگ حماسی همواره منبع الهام بسیاری از هنرمندان و اندیشه مندان ایران و جهان در عرصه های مختلف بوده است.

مفهوم مسکن از دیدگاه اسلام موضوعی است که در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد. اهمیت این موضوع در شناخت تفاوت های میان معماری اسلامی و معماری مسلمین (بناهای ساخته شده توسط مسلمانان) موثر است. لذا نگارندگان با استفاده از منابع دینی چون آیات و روایات تلاش نموده اند تا به جهت گیری های دینی در زمینه مفهوم مسکن این مطلب دست یابند. نوشتار حاضر بر اساس روش تحلیلی-توصیفی تنظیم گردیده است.نگارندگان بر اساس این نوشتار بر این عقیده اند که متون اسلامی درباره معماری، ضوابط و شاخصه هایی را مطرح می کند که مسکن را در حوزه های تک بنا تا مجموعه شهری پوشش می دهد و نقش مسکن و انسان را در توده های انسانی و مجموعه های ساختمانی تشریح می نماید. اعتدال، روح مندی و نظم ساختاری است که داوری در عوالم معرفتی سکونت را موجب می گردد.

باستان شناسی دوران اسلامی، موضوع مناسب و مورد علاقه در بسیاری از دانشگاه ها و خصوصا کشورهای اسلامی است که تعلقات عالی آنها به تاریخ و فرهنگ برجسته اشان را نشان می دهد و زمینه فرهنگی مشترکی برای بسیاری از کشورهای اسلامی را به وجود آورده است. اما در این میان شاید یکی از اصلی ترین مباحث نبود تعریف و رسالتی مشخص برای آن باشد؛ این مقاله سعی دارد ضمن ارائه تاریخچه مطالعات باستان شناسی دوران اسلامی و فراز و نشیب های آن، به بررسی محتوایی و تعاریف پرداخته و رسالت های پیش رو برای این شاخه از باستان شناسی را مورد توجه قرار دهد. باستان شناسی دوران اسلامی علمی است که در آن انواع مختلف فعالیت های پژوهشی موجود در گرایش های دیگر باستان شناسی را در بر می گیرد. در کنار آن نیز باستان شناس دوران اسلامی باید شناخت و توجه کاملی به جهان اسلام و دین و فقه اسلامی داشته باشد و از دستاوردهای علما و فقهای اسلامی و همچنین مورخان تاریخ اسلام استفاده نماید تا بتواند با نگاهی جامع و کامل به یک اثر فرهنگی بنگرد و آن اثر را در قالب درست خود ببیند؛ تا از این رهگذر بتواند به درک بهتر تمدن اسلامی همیشه جاویدان نایل آید و هدف نهایی از این علم را باید کسب آگاهی و شناختی از انسان دانست که خود قرآن نیز بر آن تاکید دارد.